Ülkemizin en önemli değerlerinden birisi de sahip olduğu bitki ve hayvan çeşitliliğidir. Bu çeşitliliğe ait elimizdeki mevcut veriler birkaç kurumumuzu hariç tuttuğumuzda tamamına yakını bitki ve hayvan çeşitliliği üzerine çalışan biz bilim insanları tarafından ortaya konmuştur. Başka bir ifade ile ülkemiz bitki ve hayvanlarına dair ilgili kurumların elinde bulunan bilgilerin üreticisi bizleriz.

Son yıllarda ülkemizin biyolojik zenginliğinin yurt dışına kaçırıldığına dair haberlere sıklıkla rastlamaya başladık. Bu haberlerden birkaçını hariç tuttuğumuzda çoğu doğru ve dikkate almamız gereken haberlerdir. Devletimizin biz bilim insanlarının yaptıkları dâhil ülke genelinde yapılan işlerden haberdar olması ve gerekli izinleri organize etmesinden doğal bir şey olamaz. Gelin görün ki bazen alınan tedbirler bilim insanlarının elini kolunu bağlamaktadır. Ülkemizde doğadan bilimsel amaçlı bitki ve hayvan örnekleri toplama konusunda aynı anda iki bakanlık sorumludur. Bakanlıkların izin prosedürlerine göre, araştırmaları yürütmek çoğu zaman mümkün olamamaktadır. Pratik olmayan prosedürlerin dışına çıktığınızda ise kaçakçı olarak işleme tabi tutulmaktasınız.

Örneğin bilimsel amaçlı bitki toplama çalışmalarındaki izin aşamasında araştırmacıdan hangi yörede, hangi tarihte, kaç bitki toplayacağı sorulmakta. Arazi çalışmasında hangi bölgede, hangi bitkiyle ne zaman karşılaşacağınız belli olamamaktadır.

Örneğin İstanbul’da yaşayan bir bilim insanı Ankara, Kızılcahamam’dan bilinen bir bitkiyi toplamak üzere izin aldığında, bitkiye Bolu il sınırları içinde de rastlaması halinde izinsiz bitkinin yanına bile yaklaşamaz. Arazi koşullarında toplamak istediğiniz bitki örnekleri zamanından önce veya daha sonra olgunlaşabilir. Bu olasılık altında arazi çalışmasına bildirdiğiniz tarihlerden önce veya sonra çıkmak zorunda da kalabilirsiniz.

Doğadan materyal toplama yeterliliğine sahip olan araştırmacılara ve bilim insanlarına bir kimlik kartının verilmesi, oluşturulacak bir elektronik veri tabanına araştırmacıların gerekli bilgileri çalışma öncesi girmesi, yapılan çalışmalardan üretilecek rapor ve bilimsel eserlerin ilgili ekrana yüklenmesi biz yerli araştırmacıların karşılaştığı sorunu çözecek ve ilgili bakanlıklar da bütün olup bitenlerden haberdar olabilecektir.

Anadolu’nun en ücra köşelerinde, evlerinden uzak, günlerce zor koşullarda çalışmalarını icra eden araştırmacıları, köy kahvelerinin duyuru panolarında kaçakçı olarak tanımlayan bilgilendirme yazıları ve afişleri derinden üzmektedir. Durumdan vazife çıkaran vatandaşların da işgüzarlığı işlerimizi daha da zorlaştırmaktadır. Doğadan bilimsel amaçlı materyal toplama izinlerinden sorumlu bakanlıklara konuyu bir rapor halinde yazmama rağmen bugüne kadar herhangi bir gelişme olmamıştır.

Sonuç olarak bizler devletimizin elindeki ülkemize ait biyolojik zenginliğimizle ilgili verilerin üreticisi bilim insanlarıyız. Kaçakçı değiliz. İzinsiz de çalışmak istemiyoruz. Talebimiz uygulanabilir bir izin prosedürü. Son dileğim ise bu hafta sonu bilimsel amaçlı çıkacağım arazi çalışmasında kaçakçı olduğuma dair tatsız bir durumla karşılaşmamak.

Not: Bir bitki bilimcinin ömrü boyunca doğadan toplayacağı bitki miktarı dört aylık bir buzağının tükettiğinden kat be kat daha azdır.